ԲԱՆԱԿԱՐԳ
Posted on June. 13. 2024
Գրեց՝ Ռուբէն Յովակիմեան- Սեն Ռաֆայել
«Ծիծեռնակը բոյն է շինում,
եւ շինում եւ երգում,
ամէն մի շիւղ փակցնելիս
առաջուայ բոյնն է յիշում»:
Ղազարոս Աղայեան
Բնութիւնը տարբեր յատկութիւններով օժտել է հրաշալի մի գործիք՝ ուղեղը, որի արգասիքներից մէկն է բանականութիւնը, որ իսկապէս զանազանում է մարդ արարածը անասուններից եւ նրա շնորհիւ է որ մարդը աստիճանաբար տիրապետում է իր վարքին ու բարքին, իր խօսքին եւ անելիք քայլերին: Ցաւօք, բոլորը չեն, որ հաւասարապէս օժտուած են այդ որակով:
Բնութիւնը երբեմն ժուժկալ է եղած, եթէ չասենք ժլատ, ոմանց նկատմամբ այդ որակը բաժանման ընթացքին: Կ’ուզեմ յիշել լուսահոգի մօրս խօսքերը, երբ տարիքը բաւական առաջացած էր, իր աղօթքով խնդրում էր՝ հոգին առնելուց առաջ, բարձրեալը, նախ խելքը առնէ:
Կարիք կա՞յ արդեօք ծանրանալ մեր աւետեաց երկրում տիրող բարդ եւ պայթուցիկ, իմա՛ աւերիչ կացութեան մանրամասներին, քանզի այն ծանօթ է շատերին, որոնք քիչ թէ շատ մտահոգ եւ սրտամօտ են հայրենի երկրի կացութեանը, սակայն որքան ճիշտ պիտի լինէր, որ արդի փողոց ելած երկիրը փրկողները գէթ գիտակցէին իրենց ձեռնարկած քայլերի ծաւալի եւ հետեւանքների մասին, որի համար բարձրագոյն կրթութեան եւ տիտղոսներ ունենալու կարիք չկայ, այլ պարզ խելամտութիւնը բաւարար է, որ չունեն:
26 մայիսին ծրագրուած էր մեծ խայտառակ, բայց կարեւոր իրադար- ձութիւններ Երեւանի կենտրոնական հրապարակում: Հերթական երկրի փրկարար Բագրատը, որին ոմանք «սրբազան» (1) են կոչում, որ ոչ տեղին է ու ոչ արժանի, քանզի յօժարակամ ինքն է դրժել ու պղծել իր բարձր հոգեւորականի ուխտը՝ խառնուելով խուժանին, Տաւուշի մեզ չպատկանող չորս գիւղերը փրկելու միտումով, միաժամանակ չմոռանալով իր թեկնածութիւնը յայտարարել վարչապետի աթոռին: Այդ համախմբմանը պիտի մասնակցէր նաեւ յատուկ Մոսկուայից ժամանած նախկին թալանչիների մի խումբ՝ այդ քայլը համարելով սրբազան պայքար, որ իր բնոյթով ու բովանդակութեամբ նողկանքի է արժանի:
Անըմբռնելի է, որ հասարակութեան մէջ ճեղքում է առաջացել: Մեծամասնութեան մի մասը համարում է, որ հայ լինելով չի կարող մասնակցել այդ հանրահաւաքին, իսկ փոքրամասնութեան միւս մասը միեւնոյն պատճառով գտնում է, որ իր մասնակցութիւնը անհրաժեշտ է, որ ի վերջոյ նշանակում է, թէ «Սրբազան պայքար»-ի հանրահաւաքը մեր միասնականութեան եւ պառակտումի խորհրդանիշ է: Նման անիմաստ ու բովանդակութիւնից զուրկ ծանուցումն ու քայլերը նորութիւն չեն ու արդէն վեցերորդ տարին է, որ պարբերաբար վերանորոգւում են տարբեր անձանց եւ «փրկիչների» հռետորաբանութեամբ:
Բաւական է յիշել Արցախը փրկող քաջարի դոնկիշոտեան խրտուիլակներին, որ այդ անում էին «Հայաստանը պահպանելու» ձգտումով, իսկ իրենց ձեռքով ստորագրուած յանձնման վկայագրի դէպքում ձայն ու ծպտուն չլսուեց:
Քաղաքական գործիչների եւ ամէն կարգի հոգեւորականների ստեղծած խաժամուժի հետ մէկտեղ դժուար է հաշտուել հայրենի թէ սփիւռքի որոշ մամուլի, ցաւօք նրանք բազում են, բռնած բանականութիւնից զուրկ դիրքը: Ինքս չանդամակցելով որեւէ կուսակցական գաղափարախոսութեան՝ ընթերցում էի սփիւռքի բոլոր թերթերը ըստ հասանելիութեան, եւ գոհ էի նրանց բազմազանութեան էութեամբ, բայց նրանց մեծ մասը այսօր դարձել է ՀՀ- ի, մասնաւորապէս իշխանութեան վրայ աղբ ու ցեխ նետող: Վերջին հնգամեակի ընթացքին ոչ մէկ կառուցողական բառ է գրուել՝ բացի հայհոյանքից ու պարսաւանքից: Այդ տեսակի մէջ մեծ վարպետութեան են հասել
Սարգիս Մահսերեճեանը, Յարութ Սասունեանը, Սեւակ Յակոբեանը, Յակոբ Աւետիքեանը, Կարո Արմէնեանը, Յակոբ Պալեանը, Տիգրան Ճին- պաշեանը եւ շատ ուրիշ «քաջ հայրենասէրներ», որոնց գրչից ատելութիւն, թոյն ու անարգանք է հոսում հայ իրականութեան վերաբերեալ: Ակամայից չեմ կարող հարց չտալ, թէ որտեղ են ուսանել եւ ինչ ուսուցիչ (2) են ունեցել այդ մարդիկ, որ կարողացել են հարազատ երկրի նկատմամբ այդքան մեծ ատելութիւն կուտակել, ինչ էլ որ լինի իշխանութեան ղեկավարը, թէեւ յայտնի է, որ կան թերութիւններմեր երկրում, որի համար պէտք է միաձայն կառուցողական լինենք եւ ո՞վ է անթերի:
Անհասկանալի, մինչեւ իսկ անյանդուրժելի է դիրքը, որ ընտրել է իշխա- նութեան նկատմամբ եկեղեցին իր պետի գլխաւորութեամբ, որ յարիր չէ կրօնական կանոնին: Էջմիածինը եւս փորձեց պատարագով ու աղօթելով Արցախ փրկել, բայց աւա՜ղ իրականութիւնը այլ էր, իսկ հազարաւոր փախստականների դէպքում ամէն ինչ մոռացան, թէ ինչ ձեւով այդ դժբախտներին կարող են օգտակար լինել եւ այս անգամ դիրք փոխելով դէպի Տաւուշ ուղղուեցին սահմանագծման աշխատանքներին արգելք լինելու նպատակով եւ վարչապետի պաշտօնի յաւակնութեամբ:
Քաղաքական այդ աղէտ հանրահաւաքի հետ նոյն օրը միաժամանակ բնական աղէտի զոհ եղաւ երկրի հիւսիսային մարզերը, ուր մեծ քանակութեան տներ են ողողուել, մինչեւ իսկ ճանապարհներ ու կամուրջներ փլուզուել, կան նաեւ զոհեր եւ անհետ կորածներ, բայց ցուցարար հոգեւորականի հոգը չէ, առանց մի բառ հնչեցնելու այդ աղէտի մասին եւ տեղեակ լինելով որ վարչապետը այցելութեան է գնացել աղէտի վայր, արշաւում է դէպի նրա բնակարան՝ նուագով ու անձամբ երգելով նրա աթոռը պահանջելու: Անըմբռնելի է, որ այդ խաչակրաց արշաւանքին մասնակից էին մեծաթիւ արցախցիներ, որ իշխանափոխութիւն կը պահանջէին, մոռանալով որ իրենց հիւրընկալելու եւ տանուտէր դարձնելու հեղինակը նա է:
Մէկ հարց, որ դեռ անպատասխան է, թէ ո՞ւմ կողմից են հրահանգուած ՀՀ -ին հակադրուելու համար: Լսուած չէ, որ երկիրը ՛շէնացնելու միտումով սկսում են այն քանդելով եւ այլեւս ի՞նչ է մնացել, որ չեն պղծել:
Ողբալի է այս բոլորը, որի հետեւանքները կարող են շատ դժբախտ աւարտ ունենալ:
Մեղա՜յ…
մեղա՜յ…
Ռուբէն Յովակիմեան- Սեն Ռաֆայել