Լռութեան գինը
Posted on August. 2. 2024
Գրեց՝ Ռուբէն Յովակիմեան
«Ճիշտ խօսելու համար բաւական խելք չունենալը չարիք է,
որ առաւել մեծ է՝ լռելու համար բաւարար դատողութիւն չունենալը:
Պիեր Շարոն
Խօսել նշանակում է բնականօրէն արտասանել բառեր, որոնց համախմբումը արտայայտում է որեւէ միտք, ուր կայ բովանդակութիւն, նպատակ, ծրագիր կամ գործի անցնելու կարգադրութիւն, սէր, խանդաղանք. ողբ ատելութիւն եւ բազում նման իմաստներ: Բարեկիրթ երկրներում, ուր հասարակութեան հաւասարակշռուած բարոյական յարաբերութիւններ են ստեղծուել, բնական է, որ խօսքը ունենայ իր լիիրաւ արժէքը, որին զուգակցում է նաեւ ճիշտ տեղին եւ ժամանակին լռելու յատկութիւնը: Բացառուած չէ, որ բեմահարթակից ու ամբիոններից շաղակրատութիւնը լինում է տիրակալ, մանաւանդ երբ խօսում են քաղաքական գործիչները: Այն համատարած արատ է ամէնուրեք, եւ մեր աւետեաց երկիրը բացառութիւն չլինելով՝ ունի աւելի ցածր վարկանիշ, որի հիմնական պատճառներից է զարգացած քաղաքական մտքի, բարեկրթութեան բացակայութիւնը եւ շահամոլութեան բարձր մակարդակը:
Կարիք կա՞յ արդեօք յիշեցնել խորհրդարանի նիստերի դահլիճում հնչող ելոյթների որակի եւ տեսակի մասին՝ մասնաւորաբար ընդդիմութեան, բայց նաեւ յաճախ իշխանութեան մաս կազմող անձանց կողմից, որ անընդունելի եւ պախարակելի են: Բազում են պատգամաւորներ, որ ոչ թէ մոռացել են, այլ չ գիտեն լռելու իրենց ունեցած իրաւունքը: Առաւել եւս ողբալի է, երբ մեր հասարակութեան մեծամասնութիւնը կրաւորական դիրքորոշում ունի, որին միացած է կարող մտաւորականութիւնը, իսկ հանրութիւնը ոչ առողջ, թմրած կացութեան մէջ է գտնուում, զանց չառնելով այն կարեւոր հանգամանքը, որ ներքին եւ արտաքին թշնամիներին են միացել Հայ առաքելական եկեղեցու բարձրաստիճան ծառայողները արդի գահակալի հետ եւ առաջնորդութեամբ, որ հաճելի բոյր չունենալու հետ, համահունչ չէ որեւէ օրինականութեան, լինելով ստոր եւ նենգ դաւադրութիւն պետականութեան եւ ժողովրդի նկատմամբ:
Քաղաքական առումով թունաւոր մթնոլորտ է տիրում երկրում, որի պատճառները բազում են եւ այլազան: Այն տպաւորութիւնն է ստեղծուել, որ ակա- մայից յանգում ենք այն եզրակացութեան, թէ հայ մարդը կորցրել է իրատեսութեան եւ իրախօսութեան բնական յատկութիւնը, եւ այլեւս ոչ ոք ոչ ոքի հաս- կանալու ընդունակ չէ, ո՞ւր մնաց համագործակցելու: Նախկինում տիրող բոլոր յանցանքներն ու սխալները սրբագրուել են եւ մոռացութեան մատնուելով մնացել է միայն մէկ նշանաբան՝ վարչապետի հրաժարական պահանջելը: Արդէն հինգերորդ տարին է, որ տարբեր փրկարարներ հանդէս եկան այդ դրօշը ծածանելով, թէ Արցախը պիտի փրկեն, որ ՀՀ ապրի, մինչեւ որ հերթը հասաւ անյաջող մի կղերականի, որ միւսներից աւելի տխմար չէր, բայց ոչինչ չունէր աւելի, իսկ տարածած քարոզը սոփեստութիւն էր, մինչեւ իսկ իր խաչակրաց արշաւը անուանելով սրբազան: Նա չէր հասկացել, որ գործելով նախկին նախագահների հովանու ներքոյ որպէս արկածախնդիր աճպարար՝ նողկանք է առաջացնում ժողովրդի մօտ, չանտեսելով նախկինների վերադարձի վախը եւ փրկիչ կղերը մի քանի մոլորուածների խմբով յանդգնում է յարձակում փորձել ԱԺ վրայ: Գուցէ տեղին է եկեղեցու վերնախաւի հեռացումը նախատեսել ԱԺ-ի քուէարկումով:
Վերոնշեալի հետ աւելորդ չէ նշել, որ ամէն ինչ տեղին եւ կատարեալ չէ նաեւ իշխանութեան շրջանակում: Փորձառութեան անբաւարար լինելու հետեւանքով, որոշ սայթաքումներ են լինում դիւանագիտական եւ այլ ոլորտներում: Յաճախ կառավարութեան անդամները եւ ինքը վարչապետը տեղին թէ անտեղի անում են յայտարարութիւններ , որ թերեւս նախընտրելի կը լինէր լռել, մի բան, որ ընդունուած է դիւանագիտական միջավայրում: Իր վարկանիշը պահպանելու համար, որքան ճիշտ կը լինէր, որ վարչապետը մուրճը ձեռքին ամբիոնից չյայտարարէր, թէ բոլոր օրինազանցներին պէտք պատժել եւ թալանած գումարները վերադարձնել պետութեան գանձարան: Հասարակութիւնը հաւատաց եւ ծափահարեց, բայց արդիւնք չտեսաւ, իսկ խօսքը դարձաւ մատի փաթաթան այլախոհների համար:
Բոլորը գիտեն, որ Երեւանի եւ Մոսկուայի ջրերը միեւնոյն հունով չեն հոսում, կան երկուստեք խնդիրներ եւ դժգոհ կեցուածք, տեղի՞ն է արդեօք ամէն առիթով ծածանել այդ հանգամանքը, առիթ տալով որոշ ռուս գործիչների տհաճ արտայայտութիւններ տարածել մեր հասցէին, երբ Պուտինը բացայայտ յայտարարում է, թէ ՀՀ-ն բարեկամ երկիր է՝ հաշուի չառնելով իր կեցուածքը 44-օրեայ եւ hետագայ արտագաղթի օրերին: Աներկբայ է, որ խնդիրը պէտք է բացայայտուի եւ լուծումի յանգի, բայց դիւանագիտական եւ բարեկիրթ ուղիներով:
Մէկ այլ օդից կախուած խնդիր է ՀԱՊԿ-ից հեռանալը, որ անընդհատ յիշատակւում է ամէն առիթով եւ ամէն մէկի կողմից, առանց նկատի առնելու, որ կարեւոր պետական մակարդակի խնդիր է եւ աւելի լուրջ մօտեցումի արժանի, մինչեւ իսկ գաղտնի մնալու:
Տիրող խառնիճաղանջ պայմանների կողքին մի նոր մտահոգուելու մթնո- լորտ է ստեղծուել տեղահանուած մեր քոյր ու եղբայր արցախցիների կողմից, որ հանրահաւաքի ընթացքին պահանջում են, որ ՀՀ կառավարութիւնը եւ եթէ հնարաւոր է միջազգային հանրութիւնը ապահովեն իրենց հաւաքական վե- րադարձը եւ զիջումներ չկատարել Ալիեւին:
Այս պահանջը որքան օրինական է եւ տեղին, դժուար է համաձայնուել նրա իրատեսութեան հետ: Այսուհանդերձ կարեւոր է նշել, որ Բագրատի կող- քին ցոյցերին տխմար հպարտութեամբ եւ գոհունակ ցուցականութեամբ քայ- լում էին Արցախի թեմի առաջնորդը եւ քաղաքական գործիչներ իրենց համա- կիրներով: Երիցս ողբալի է, որ ընկերային ցանցերում «ղարաբաղցի-հայաստանցի» բարբաջանքը դարձել է համատարած, որ թերեւս հետեւանք է Արցախի մնայուն ներկայացուցչութեան տարածքի մէջ տեղի ունեցած միջադէպին, երբ ոստիկանութիւնը ուժ գործադրելով գրաւել էր Շահրամանեանի մեքենան նրա վարորդի կասկածելի գործունէութեան հետեւանքով:
Դժուար է հաշտուել նման քաոսային վիճակի հետ, երբ թշնամին ոչ միայն դրսից է, այլ նաեւ ներսից:Մնում է ամենազօրին աղերսել՝ համայն մեր իմացականութիւնը զարգացնել ի հեճուկս մեր թշնամիներին:
29-6-24
Ռուբէն Յովակիմեան