ԳՐԵՑ՝ ԱԲՕ ՉԱՓԱՐԵԱՆ
Գործադիր Հրատարակիչ եւ Գլխաւոր Խմբագիր՝
«ՀԱՅ ԿԵԱՆՔ»-ի եւ USA Armenian Life-ի
Վերջերս «թուրք» երիտասարդ զոյգի մը հանդիպեցայ: Անոնք երկուքն ալ համալսարանի շրջանաւարտներ էին:
Մենք ընկերներ դարձանք:
Մենք խոսեցանք Թուրքիոյ ներկայ տնտեսական ճգնաժամի մասին:
Անոնք զարմացան, որ ես կրնայի քիչ մը թրքերէն խօսիլ: Հարցուցին ինչպէս՞ սորված էի։
Պատասխանեցի. «Որբացած եւ վերապրած մեծ ծնողներէս։ Եւ այդպէս՝ ես դարձած էի 1915-1923 Թուրքիոյ կողմէ գարծադրուած Հայոց Ցեղասպանութեան վերապրող երրորդ սերունդի անդամ մը»։
Երկուքն ալ թուրքերէն ըսին. «Turkiye istar istamaz ermeni soykirimi taniyacak»: («Թուրքիային ուզէ թէ չուզէ պիտի ճանչնայ Հայոց Ցեղասպանութիւնը»):
«Ինչո՞ւ», հարցուցի: «Անգարայի քարոզչութիւնը Թուրքիոյ բազմազան բնակչութեան մօտ առաջացող հասարակական կարծիքի ճշգրիտ արտացոլումը չէ» ըսին:
Յետոյ, երբ ես հարցուցի երիտասարդ զոյգի ազգային ծագումին մասին: Պարզուեցաւ, որ տղամարդը թրքախօս թաքուն արաբ է, իսկ կինը` թրքախօս թաքուն յոյն:
Անոնք նաև աւելցուցին, որ «ժամացոյցը կը թրթռայ Թուրքիոյ դէմ», եւ որ «հոգ չէ թէ մինչեւ հիմա պաշտօնապէս Թուրքիան ինչ-որ մի կերպ կրցած է ճնշել իր բազմաբնոյթ բնակչութեան էթնիկ ինքնութիւնը, այն չի կրնար մշտականօրէն իրականացնել ինքնութեան ճնշման իր քաղաքականութիւնը»:
85 միլիոն բնակչութենէն միայն 18 միլիոնն է որ կը խոստովանին, որ սելճուք-թուրք ծագում ունի: Հսկայական՝ 27 միլիոն մարդ ինքն իրեն քուրտ կը ճանաչնայ:
Տարբեր աղբիւրներու համաձայն, այնտեղ 3-5 միլիոն թաքուն հայ կայ: 3-5 միլիոն թաքուն յոյներ: 1-2 միլիոն թաքուն ասորիներ:
Այսօր այսպէս կոչուող Թուրքիոյ բնակչութեան ազգագրական պատկերը կ՛արտացոլայ հետեւեալ թիւերը.
- Էթնիկ քուրտեր. 33%
- Սելճուք թուրքեր. 22%
- ալևիներ. 21%
- արաբներ ? 5%
- Թաքուն հայեր. 7%
- Թաքուն յոյներ. 7%
- Թաքուն ասորիներ. 2%
- եզդիներ. 1%
- Չերքեզներ / չեչեններ՝ 0,5%
- հրեաներ՝ 0,5%
- Ուրիշներ՝ 1%
Ahvalnews.com- ի մէջ լոյս տեսած 2019 թուականի Հոկտեմբերի 10 թուակիր «DNA-ի վրայ հիմնուած զննումները կը ցնցեն թուրքերու համոզմունքը իրենց «թրքութեան» մէջ» վերնագրով յօդուածի մը մէջ, Սիբիլ Էկինը գրած է. «Ժողովրդականութիւն ունեցող DNA-ի զննումները մտահոգութիւն կը պատճառեն թուրքերուն իրենց սելճուքեան եւ օսմանեան հորդաներու անմիջական հետեւորդները ըլլալը հարցականի տակ դնելու համար, որոնք հազարամեակ մը առաջ Կեդրոնական Ասիայէն Անատոլիա թափուած են, անոնք փոխարէնը այն ժողովուրդներու երանգին մէկ մասն են, որոնք ապրած են ժամանակակից Թուրքիոյ մէջ եւ ժամանակէ մը ի վեր գաղթած են այնտեղ: Թուրքիոյ մէջ ինքնութիւնը մեծ խնդիր հանդիսացած է այն ժամանակէն, երբ հանրապետութիւնը հիմնադրուած է 1923 թ.-ին բազմազգ, բազմամշակութային և բազմալեզու Օսմանեան կայսրութեան մոխիրներու վրայ, երբ նոր ազգայնական կառավարիչները փորձեցին միօրինակ թրքական ինքնութիւնը դրոշմել երկրի վրայ: Մինչեւ 2008, թրքականութիւնը զրպարտելը կը պատժուէր մինչեւ երկու տարի ազատազրկմամբ: Օրէնքը այժմ փոխուած է, որպէսզի թրքութիւն բառը փոխարինուի «թուրք ազգե բառով»:
Ան աւելցուց. «Այնպիսի հարցեր, ինչպիսիք էին 1915 թ. Հայոց Ցեղասպանութիւնը վերապրածներու հետ պատահածը եւ հազարաւոր յոյներու եւ հրեաներու ներկայութիւնը, ինչպէս նաեւ նոր հանրապետութեան միլիոնաւոր քուրտ քաղաքացիներ մէկ կողմ դրուեցան փոքրամասնութիւններուն ձուլելու յաճախ բիրտ փորձերով: Կամ ճնշել անոնց ընդհանրապէս լքելու երկիրը»:
Բազմաթիւ անհատներու համար հետսհետէ պարզ կը դառնայ, որ Թուրքիան այլևս չի կրնար ճնշել իր քաղաքացիներու բազմազան էթնիկական ինքնութիւնը թաքուն պահելու համար: