ԳՐԵՑ՝ Ռուբէն Յովակիմեան
«Արեւին երբեմն մթագնում են ամպերը,
իսկ բանականութեանը՝ տենչանքը»:
Յունական
Վերջ ի վերջոյ Ընտրական Յանձնաժողովը՝ մէկ շաբաթ անց, եղած բողոքները ստուգելուց յետոյ, հաստատեց քուէարկութեան արդիւնքները՝ նշելով, որ իրականում լուրջ խախտումներ չեն եղել, եւ նախկինում յայտարարուած թուերը մնում են անփոփոխգ ուստի խորհրդարան կը մտնեն՝ նախորդ իշխանութեան «Քաղաքական պայմանագիր» ուժը՝ որպէս մեծամասնութիւն եւ Քոչարեանի ու Վանեցեան-Սարգսեանի ղեկավարած ընդդիմադիր դաշինքները:
Քոչարեանը դիմել է նաեւ ՍԴ՝ ընտրութիւնները չեղարկելու պահանջով, իր համար այն համարելով լինել-չլինելու խնդիր: Այստեղ մեր յարգարժան վարչապետին պէտք է ահազանգել եւ յիշեցնել, որ 54 տոկոս ձայների մի զգալի մասը պատկանում է Քոչարեանի դէմ քուէարկութեանը(1) եւ յաղթանակի տենչանքով գլուխը բարձին դնելով հանգստանալու ժամանակը չէ, այլ քաւարանի դռան մօտ լինելով անելիքներ շատ կան՝ պայմանով, որ կիրառուեն նոր մեթոդներ եւ աշխատաձեւեր ըստ պահանջի եւ հանգամանքի՝ միապետից անցնելով ժողովրդավարականի, քանզի սեփական դաշտը չի կարող ապահովել մասնագէտների անհրաժեշտ քանակ եւ մակարդակ:
Կարծում եմ սխալ չէ այն կարծիքը, թէ նախքան մեր վիճակի ձեւաւորումը եւ գիտակցումը երեւոյթները արդէն կան եւ գոյութիւն ունեն(2), եւ բազում են արեւմուտքի մտաւորականները, որ յուշում են, թէ մեր ներկան եւ ապագան մեր մօտակայ եւ հեռաւոր անցեալի մէջ պէտք է փնտրել: Կարծում եմ, թէ մեր անցեալի փառաւոր էջերը աւելի քիչ են քան կորուստները: Նորութիւն չէ, որ մարդկութեան պատմութիւնը անցած յաղթանակների ու պարտութիւնների շարք է եւ այդ ճամբան անցնելով է, որ կերտւում են ազգերն իրենց յատուկ եւ ուրոյն մտածելակերպով եւ գաղափարախօսութեամբ: Ցաւօք, մենք չունեցանք այդ հնարաւորութիւնը մոնղոլ-թաթարական արշաւանքներից ի վեր մինչեւ անկախութեան հռչակումը՝ երբ օրինական եւ արդար սկզբունքներով ՀԱՅԱՍՏԱՆ ստեղծելու առիթն է, բայց քրէական բանդաները խուժեցին իշխանութեան ոլորտ եւ ունեցանք այն, ինչ ունենք այսօր: Ուրեմն մեր այսօրը եւ նոյնիսկ ապագան գտնւում են մեր իսկ անցեալի մէջ եւ, եթէ պահանջը, խիզախութիւնը, հնարաւորութիւնն ու գործակիցների անհրաժեշտ մակարդակ չունենանք, ապա անհնար կը լինի վերականգնել հասարակութեան այն բարոյալքուած մասը, որ կոչւում են ազգային պետական մտածողութիւն եւ քաղաքական դաշտ, որ պէտք են իսպառ վերացնել կաշառքը քուէարկութեան ոլորտում, չնայած նուազ չափով նման փորձեր եղան անցած ընտրութիւններին:
Անհրաժեշտ է բնակչութեանը վերադաստիրակել եւ բերել անկախութեան սկզբնական օրերին եղած բարոյական կիրթ մակարդակին, որ նոյնքան կարեւոր է ինչպէս անվտանգութեան, տնտեսութեան եւ կրթութեան ու միւս բոլոր բնագաւառները:
Ինչ գնահատական կարելի տալ նախընտրական օրերին նախորդող շրջանին՝ երկիրը փրկելու անուան տակ փողոց ելած ու գրաւած անգրագէտ բռի խամաճիկների անբարոյ խուժանին, որի խմբավար էր դրուած խղճուկ մի արարած, որ խեղկատակի նման ստորացուցիչ դերակատարութիւն երբեք պիտի ստանձնէր, որ մի քանին օրով իշխանութեան մաս կազմելու տենչ էր:
Արդար լինելու համար խոստովանեմ, որ երեւոյթը կարեւոր է եւ յուզիչ, երբ մեր հասարակութեան մաս են կազմում նմանները եւ հարց տուող չեղաւ, թէ ի՛նչ հրաշքով էր, որ պիտի կարողանար այս քաոսային վիճակից հանել՝ իմա փրկել երկիրը: Ես այն կարծիքի եմ եւ վստահաբար մենակ չեմ, որ այդ բոլորը Քոչարեանի անյաջող բեմադրութիւնն էր, որ այդպէս էլ լուռ ու մունջ կոծկուեց բաւական անտեղի աղմուկի եւ ծախսերից յետոյ: Այլ եղաւ մեր չարիքների արմատ Քոչարեանի քաղաքական ուղերթը: Մի քանի ամիս կալանքի տակ լինելով սահմանադրական կարգը խախտելու յօդուածով տարբեր տեսակի հնարովի հիւանդութիւններ ունենալու պատրուակով հիւանդանոցում կեղծ բուժումով եւ ինչ-որ գրաւի դիմաց(3), ինչպէս նաեւ անընդունակ դատաւորի եւ աճպարար դատապաշտպանների ժրաջան քայլերի շնորհիւ գործը կարճուեց եւ ազատ զգալով եւ համարելով, որ միակ տղամարդն է, որ կարող է՝ եթէ ոչ ներկայ քաոսային, ապա դժուարին պայմաններից երկիրը փրկել, իր դաշինքով մտաւ քաղաքական դաշտ եւ մօտ 21 տոկաս քուէարկութեամբ իրաւունք ձեռք բերեց խորհրդարանում 27 աթոռ(4) ապահովել՝ խոստանալով ներսից պայքարել մինչեւ ընտրեալ իշխանութեան տապալում:
Ոչ թէ զարմանալի, այլ նողկալի է, որ մեր հայրենի քաղքենի հասարակութեան 21 տոկոսը քուէարկել է Քոչարեանի օգտին՝ նրա հայրենաշէն ո՞ր գործերի ու հմայքի կամ հրապոյրի համար: Ուրեմն հայրենաբնակ երկու հարիւր հազար բնակչի ուղեղում, եթէ այն պարապ չէ, բացակայ է հոկտեմբեր 27-ը, որ չի եղել, ինչպէս որ չեն եղել մարտի 1-ը եւ երկրի համատարած թալանը, չի եղել Պօղոս Պօղոսեանի ջարդն ու սպանութիւնը եւ շատ այլ յանցանքներ, որ բոլորը նշել անհնար է: Այս բոլորի կողքին գտնուեցին ոմանք, ամիսներով դաւաճան ու «կապիտուլեանտ» գոռալով փողոցները աղտոտեցին: Սա եւս անցեալի մէջ եղած ներկան է, որին պիտի յարմարուենք ապագայի համար եւ ապացոյց է, որ մեր հասարակութիւնը մասամբ վատառողջ է, այլ կերպ ներկայ վիճակի մէջ չէինք գտնուի: Թմբիրի մէջ եղածների համար արթնանալու զանգը հնչել է, եւ երկրի կառուցումը միայն Նիկոլի պարտականութիւնը չէ այլ բոլորիս:
Դեռեւս քաղաքական ճգնաժամը ոչ միայն չի հանդարտել, այլեւ պատրաստւում է լինել փոթորկալի, եթէ նոր եկող իշխանութիւնը նախորդի համեմատ լուրջ եւ հաստատուն քայլեր չձեռնարկի դատական համակարգը ցախաւելով մաքրելու ՍԴ-ի հետ մէկտեղ եւ իւրաքանչիւրին իր արժանի տեղը դնել:
Հասարակութիւնը դարձեալ վստահութեան քուէ տուեց նոյն նախորդ խմբին չարիքի դէմ պատուար կանգնելու յոյսով եւ պատճառ չկայ նրան հիասթափեցնելու, իսկ միւս կողմից՝ երկիրը վերականգնելու փարաւոնեան գործեր են սպասում եթէ «ԱՊԱԳԱՅ ԿԱՅ» կոչը ցանկանում ենք դարձնել իրականութիւն: Որքան որ խորհրդանիշ է ժապաւէնով մուրճը, այն պէտք է փոխարինել լուրջ եւ կարող անձանց խորհրդակցական անգնահատելի աշխատանքով, մինչեւ իսկ սփիւռքում եղած հայ եւ այլազգի մասնագէտների ներգրաւումը կարեւոր հարցերի ճիշտ ու տեղին լուծում գտնելու նպատակով վստահեցնում է, որ արդիւնքը միայն դրական կարող է լինել:
Այդ մեր բոլորի երազն է ու ցանկութիւնը:
Բարի երթ դէպի առողջ ապագայ:
30-6-21