Ստորեւ կը ներկայացնենք Ժիրայր Թիթիւնճեանի Pointless Armenian Embassy in Israel յօդուածին հայացուած տարբերակը՝ Հայաստանի մամուլին կողմէ արտատպման ակնկալութեամբ: Թիւթիւնճեան ծագումով երուսաղէմահայ է եւ քաջածանօթ է Իսրաէլի մէջ տիրող քաղաքական եւ այլ հարցերուն: Որպէս Գանատացի խմբագիր ու հրապարակագիր տասնամեակներով խմբագրած է տեղական հրատարակութիւններ՝ արժանանալով պարգեւատրումներու: Խմբ.
ԳՐԵՑ՝ Ժիրայր Թիթիւնճեան, Թորոնթո, 2 Հուլիս 2020 / keghart.org
Հայաստանը հայտարարել է, որ Իսրայելում դեսպանություն կբացի:
Ինչո՞ւ
Հայաստանի նախագահ Արմեն Սարգսյանը կարծում է, որ Հայաստանը կարող է օգուտ քաղել Իսրայելի տեխնիկական հնարաւորություններից (newhow) և համատեղ գիտահետազոտական նախագծերից: Դեսպանատան ներկայությունը լավ կլիներ նաև Իսրայելում բնակվող հայերի համար, պնդում է Ա. Սարգսյանը:
Սարգսյանը հանրային հարաբերության մեջ հաջող անձնավորություն է (PR) Հայաստանի համար: Նա գիտի մխիթարական խոսքերը և ունի հոյակապ միջ-անձնական հմտություններ, բայց դեսպանատան բացման պատճառներն են ծխի հայելին կամ ցանկալի մտածողությունը:
Իսրայելում դեսպանություն բացելը վատ գաղափար է:
Հավատալ, որ Իսրայելը շահագրգռված կլինի Հայաստանի հետ համատեղ գիտական նախագծերով, կամ կօգնի այն երկրին, որը պատերազմում է Իսրայելի «համար մեկ զենքի» հաճախորդի հետ, դա նորություն չէ: Ինչո՞ւ պետք է Իսրայելին՝ աշխարհի գիտականորեն զարգացած երկրներից մեկին, Հայաստանի գիտական օգնության կարիքը:
Հարեդիմները Երուսաղեմի հայերին վիրավորելու պատմություն ունեն: Այս «կրոնական» խուլիգանները Հայոց ցեղասպանության նվիրված որմազդերը հանեցին նաև հայկական թաղամասի պատերից: Ի՞նչ է անելու ՀՀ դեսպանը, երբ նա կլսի, որ Հարեդիմի ուսանողուհին նորից է թքել հայ հոգևորականի վրա կամ պատռել է ցեղասպանության պաստառը: Ծայրահեղական Հարեդիմը, որն ունի 1,8 միլիոն անդամ, Իսրայելում ամենամեծ «փոքրամասնություններն» է: Նրանք նաև տխրահռչակ անօրինականություններ են կատարում, բայց իշխանությունները նրանց հետ վերաբերվում են մանկական ձեռնոցներով` «Հարեդիմի» քվեարկության պատճառով: Արդյո՞ք Հայաստանի պես աղքատ երկիրը պետք է միլիոնավոր դոլարներ ներդնի դեսպանատան համար, երբ վերադարձը այդքան քիչ է կամ աննշան:
Անցած տասնամյակում Ադրբեջանը միջին հաշվով ամեն տարի Իսրայելից գնել է 1,2-ից 1,3 միլիարդ դոլար արժողությամբ զենք: 2016 թվականին Նախագահ Իլհամ Ալիևն ասաց. «Մենք գնել ենք գրեթե 5 միլիարդ դոլար արժողությամբ իսրայելական ռազմական ապրանքներ»: Իսրայելը Ադրբեջանից գնում է ավելի քան 1 միլիարդ դոլար նավթ (Բաքուն Իսրայելի էներգիայի առաջատար մատակարարն է): Ի՞նչ է գնել Հայաստանը Իսրայելից կամ ի՞նչ կվաճառի նրան:
Չնայած Նախագահ Ռեջեփ Էրդողանի թատերական հմայություններին ընդդեմ իսրայելցիների կողմից պաղեստինցիների վերաբերմունքի, Թուրքիան և Իսրայելը համագործակցում են բազմաթիվ առումներով, ներառյալ հետախուզական հավաքման գործընթացում: Իսրայելը Թուրքիա է արտահանում ավելի քան 1,1 միլիարդ դոլար արժողությամբ ապրանքներ և ներմուծում մոտ 1,6 միլիարդ դոլար ապրանք և ծառայություններ: Ինչո՞ւ Իսրայելը կարող էր փոխզիջում ունենալ, թեկուզև թեթևակի, իր շահութաբեր առևտուրը և կարևոր ռազմավարական հարաբերությունները Թուրքբայջանի զույգի հետ հանուն Հայաստանի:
Չնայած ԱՄՆ-ի և Արևմտյան Եվրո-պայի աջակցության, Իսրայելը շարու-նակում է մնալ ապօրինի պետություն (ՄԱԿ-ը Իսրայելին ավելի շատ բանաձևեր է ընդունել, քան ՄԱԿ-ի համատեղ 185 պետությունների դեմ:) Անկախ նրանից, թե ինչ-պես է այն մատուցվում իսրայելական լոբբիի կողմից, Իսրայելը ստեղծվել է պաղեստինցիներին և տեղաբնիկներին զրկելով իրենց հայրենիքից: Վերջերս Իսրայելը անօրինական կերպով բռնակցեց Սիրիայի Գոլան բարձունքները և ծրագրում է Արևմտյան ափի հետագա կցումը:
Իսրայելը ոչ միայն չի ճանաչում Հայոց ցեղասպանությունը, այլ ԱՄՆ-ում իր լոբիիստների միջոցով Իսրայելը համոզվել է, որ ցեղասպանությունը չի ճանաչվում Վաշինգտոնի կողմից: Այն երկարացրել է «բարեհաճությունը» Թուրքիային ՝ Անկարային իր կողքին պահելու համար: Այժմ, ըստ իսրայելական ԶԼՄ-ների, ի բաց առյալ մի քանիսը, Հայաստանը պատրաստվում է Բաքվին ցույց տալ Իսրայելի հետ բարեկամանալու առավելությունները, ինչպես նաև, հրեական սփյուռքի մի շարք «լրա-գրողներն» ու իսրայելական ԶԼՄ-ները ցանկանում են հրապարակել իրենց հակահայկական քարոզ-չությունը:
Չնայած Հայաստանի վարչապետները, նախա-գահները, արտաքին գործերի նախարարները և Կաթողիկոսը այցելել են Իսրայել, բայց միակ նշանավոր իսրայելացին, ով եղել է Երևանում, նրա գլխավոր ռաբբին է:
Դեսպանության բացումը կվնասի Հայաստանի կենսական հարաբերու-թյուններին Իրանի հետ: Իրանի առաջնորդներն արդեն հայտնել են իրենց անհանգստությունը, մինչ իրանցի համալսարանականները ցույցեր են անցկացրել Թեհրանում ՀՀ դեսպանության մօտ։
Դեսպանատան գոյությունը վնաս կհասցնի Լիբանանի, Սիրիայի, Իրաքի, Հորդանանի և Եգիպտոսի աղքատ հայկական համայնքներին: Եգիպտոսը ակնարկել է, որ այն կարող է ճանաչել ցեղասպանությունը: Եթե դա տեղի ունենա, կարող են հետևել այլ արաբական պետություններ: Դեսպանության բացումը միայն կվնասի այս քայլերին։
Երբ Հայաստանը հայտարարեց դեսպանություն բացելու մտադրության մասին, Իսրայելից ոչ մի նշան չկար, որ այն նույնիսկ կքննարկի Հայաստանում հյու-պատոսություն բացելու հարցը: Դա նման է անպատասխան մնացած սիրային նամակի։ Ոչ միայն չփոխադարձելը, այլեւ Հայաստանում հյուպատոսություն բացելու մասին չմտածելը իսրայելական ապտակ է, որը, կարծես թե չի լսել միայն Հայաստանի ղեկավարությունը:
Ոմանք կարող են հավատալ, որ Թել Ավիվում դեսպանություն ունենալը կարող է մեզ ստիպել Վաշինգտոնը: Դա, ամենայն հավանականությամբ, մենք այս օրերին չենք տեսնում Վաշինգտոնի ռադարների վրա: Նույնիսկ նավթադոլարներով հարուստ Ադրբեջանը ավելի շատ ԱՄՆ օգնություն է ստանում, քան աղքատ, շրջափակված Հայաստանը:
Կան մի շարք ավելի արժանի երկրներ, որտեղ Հայաստանը պետք է ունենա դիվանագիտական ներկայացուցչություններ դեսպանական մակարդակով, օրինակ Հորդանանը, որտեղ Հայաստանը ունի միայն հյուպատոսություն և որի Աբդուլլահ Երկրորդ թագավորը վերջերս այցելել է Հայաստան: Շարունակելով՝ Ուրուգվայը, որն առաջին երկիրն է, որը ճանաչել է Հայոց ցեղասպանությունը (ապրիլի 20, 1965), Հայաստանը ներկայացված է միայն պատվավոր հյուպատոսով: Մինչդեռ, Իսրայելը ունի դեսպանատներ / հյուպատոսություններ այնպիսի միջազգային դերա-կատարումներ ունեցող երկրների մեջ, ինչպիսիք են Էրիտրեան, Փղոսկրի Ափը, Սենեգալը, Գվատեմալան, Դոմինիկյան Հանրապետությունը …